Shpikje dhe zbulime

Në Stambollin e shekullit XIX po bëhej e qartë se Perandoria Osmane kishte mbetur prapa në shkencë dhe teknologji, dhe kjo po e çonte drejt shuarjes. Pwr tw promovuar dijet moderne europiane Sami Frashëri kishte themeluar “Bibliotekën e Xhepit”, ku përgatiteshin dhe botoheshin vepra me përmbajtje kulturore dhe shkencore me qasje progresiste. Njëra nga këto botime të kësaj biblioteke është dhe vepra e Naim Frashërit “Shpikje dhe zbulime”, të cilën e keni në dorë të përkthyer në gjuhën shqipe për herë të parë. Kjo vepër në origjinal është në gjuhën turke-osmane dhe është botuar në vitin 1880/1881 (në vitin1298, sipas vitit hixhri). Naimi ofron të dhëna për zbulimet e shpikjet që janë bërë gjatë historisë, por më shumë ndalet në botën perëndimore të kohës së re, siç janë: mulliri, sahati, vapori e lokomotiva, busulla, feneri, xhami, pasqyra, dylbia, armët, letra, barometri, termometri, shtypshkronja dhe fotografia. Nga kjo vepër mund të kuptohen konceptet e Naimit për filozofinë klasike e moderne, për dijen e shkencën, për qytetërimin arab-islam, qytetërimin e lashtë grek dhe qytetërimin modern perëndimor.