Moçali

Moçali nuk bën pjesë aspak në një traditë të mirëfilltë letrare të romanit tradicional francez. Romani është botuar më 1895 dhe përbën një pikë kyçe në letërsinë franceze. Deri në atë kohë, romani mendohej si diçka e shtruar, me një përshkrim të imtësishëm të shoqërisë njerëzore – Balzac, Flaubert, etje deri tek babai i natyralizmit, Zola, i cili predikon një përshkrim të saktë të realitetit njerëzor ashtu siç është e jo siç do të duhej të ishte. Romani Moçali i André Gide futet në një hulli krejt tjetër: simbolizmi. Romani nuk është thjesht për të argëtuar, por është për të na dhënë të shohim gjëra që shihen vetëm me forcën e mendjes, nëpërmjet përgjithësimit. Siç thotë dhe në roman, dikush do të habitej po ta shihte botën nëpërmjet vrimës së një brave, nëpërmjet përgjithësimit që do të bënte, me kushtin që ai ta përkulë kurrizin e të marrë mundimin të shohë.